Beau Lotto Optical illusions show how we see

Tôi muốn bắt đầu với một trò chơi. Để thắng, bạn cần phải thấy đc thực tế trước mắt mình Sẵn sàng chưa? Ở đây ta có hai bảng chứa các điểm màu. Và một trong các điểm đó giống nhau trên cả hai bảng. Ok? Hãy chỉ ra đó là điểm nào?

00:34Bây giờ, giới hạn lại còn điểm màu xám, xanh lá cây, và cam. Bằng cách giơ tay lên, chúng ta sẽ bắt đầu với điểm dễ nhất Hãy giơ tay: Bao nhiêu người nghĩ điểm đó là điểm màu xám? Chắc chứ? Ok. Bao nhiêu người nghĩ nó là màu xanh lá cây? Và bao nhiêu nghĩ là màu cam? Rất đồng đều.

01:01Để xem thực tế thì sao. Đây là màu cam. (Cười) Đây là màu xanh lá cây. Và đây là màu xám. (Cười) Với những ai thấy được điều đó, các bạn là người hoàn toàn thực tế. Được chưa? (Cười)

01:25Điều này thật đáng kinh ngạc, đúng không nào? Vì hầu như mỗi sinh vật đã phát triển khả năng phát hiện ánh sáng bằng cách này hay cách khác. Như thế, đối với chúng ta, việc nhìn thấy màu sắc là một trong những việc đơn giản nhất mà não có thể làm. Dù vậy, kể cả ở mức độ cơ bản này, khung cảnh là tất cả. Tôi ko chỉ muốn nói rằng khung cảnh là tất cả, mà tại sao nó là tất cả. Vì nó trả lời câu hỏi mà chẳng những cho ta biết tại sao chúng ta thấy như vậy, mà chúng ta là gì về mặt cá thể, cũng như về mặt xã hội.

01:58Nhưng trước tiên, ta phải hỏi một câu khác, đó là, "màu sắc có tác dụng gì?" Và thay vì nói tôi sẽ dùng hình ảnh. Đây là cảnh trong rừng. Và bạn thấy các bề mặt tùy theo số lượng ánh sáng phản xạ từ chúng.Bây giờ, có ai thấy một con dã thú sắp nhảy vồ vào bạn? Và nếu bạn chưa thấy được nó thì bạn sẽ chết. Đúng không? (Cười) Ai thấy không? Ai? Không à? Bây giờ, hãy xem các bề mặt này dựa theo chất lượng màu sắc chúng phản chiếu. Và giờ bạn thấy nó rồi.

02:29Vậy, màu sắc giúp ta thấy sự tương đồng và khác biệt giữa các bề mặt, tùy theo chùm quang phổ ánh sáng mà chúng phản xạ. Nhưng điều bạn vừa làm, trong nhiều khía cạnh, là bất khả thi trong toán học.Tại sao? Vì như Berkeley nói, ta ko có tương tác trực tiếp với thế giới vật lý, chỉ là thông qua các giác quan. Và ánh sáng lọt vào mắt bạn đc xác định bởi nhiều thứ trên thực tế -- ko chỉ là màu của vật thể,mà còn độ rọi của chúng, và màu của ko gian giữa ta và chúng. Bạn đổi một trong các biến đó, và bạn sẽ thay đổi màu sắc ánh sáng đến mắt mình.

03:07Đây là vấn đề lớn vì nó nghĩa là một hình ảnh có thể có vô số nguồn trong thế giới thực. Vậy để tôi giải thích cho bạn. Tưởng tượng đó là phía sau mắt bạn. và hai hình chiếu từ thế giới bên ngoài. Chúng giống nhau y đúc trên bất cứ mặt nào. Về hình dáng, kích thước, quang phổ. Chúng là một, theo mắt của bạn. Nhưng chúng có từ những nguồn hoàn toàn khác nhau. Cái bên phải là từ một bề mặt màu vàng,trong bóng râm, hướng về trái, nhìn qua tấm kính màu hồng. Cái bên trái là từ một mặt phẳng màu cam,đc chiếu sáng, hướng về phải, nhìn qua tấm kính màu xanh da trời. Ý nghĩa hoàn toàn khác nhau, cho một thông tin giống chính xác trên võng mạc. Vậy nhưng ta chỉ nhận đc thông tin trên võng mạc.

04:04Vậy làm thế nào chúng ta thấy? Vậy nếu bạn nhớ bất cứ điều gì trong 18 phút nữa, nhớ rằng: ánh sáng đến mắt bạn, thông tin từ cảm nhận, không có ý nghĩa gì hết. Vì nó có thể là bất cứ thứ gì. Và cái gì đúng cho thông tin xúc giác cũng đúng cho thông tin nói chung. Ko hề có ý nghĩa nào gắn với thông tin.Quan trọng là ta làm gì với thông tin đó.

04:28Vậy, làm thế nào chúng ta thấy? Ta thấy bằng việc học. Vậy, não phát triển các cơ chế tìm ra mô hình,tìm ra ự liên hệ trong thông tin, và liên kết các mối liên hệ đó với một ý nghĩa hành vi, một ý nghĩa, bằng việc giao tếp với thế giới. Chúng ta biết điều này ở dạng mang tính nhận thức hơn, như ngôn ngữ. Vậy, tôi sẽ cho bạn vài câu văn. Và tôi muốn bạn đọc ra cho tôi, nếu có thể.

04:53Khán giả: "Can you read this?" "You are not reading this." "What are you reading?"

05:00Beau Lotto: "What are you reading?" Nửa số chữ cái bị mất. Đúng ko? Ko có một lý do nào để chữ "H" ởgiữa "W" và "A." Nhưng bạn để nó vào. Tại sao? Vì trong thống kê của kinh nghiệm trc đây của bạn nó cần phải ở đó. Vậy bạn lặp lại như thế. Nhưng bạn lại không cho chữ nào sau chữ "T" đầu tiên. Tại sao? Vì trong quá khứ nó ko cần thiết. Nên bạn ko lặp lại.

05:22Vậy, để tôi chỉ ra nhanh làm thế nào bộ não của chúng ta có thể định nghĩa sự bình thường, kể cả ở việc đơn giản nhất, màu sắc. vậy làm ơn tắt đèn trên này. Tôi muốn bạn thấy rằng hai cảnh sa mạc này hoàn tòan giống nhau. Cái này chỉ là đối xứng của cái kia. OK? Giờ tôi muốn bạn nhìn vào điểm giữa hình xanh và đỏ. OK? và chăm chú nhìn nó. Đùng nhìn chỗ khác. Và ta sẽ nhìn nó trong 30 giây, hơi lâu cho cuộc nói chuyện 18 phút. (cười)

05:52Nhưng tôi thật sự mốn bạn thấy. Và tôi sẽ nói -- đùng nhìn chỗ khác -- và tôi sẽ phân tích cái gì xảy ra trong đàu bạn. Não bạn đang học. Nó thấy rằng hình bên phải đc chiếu sáng bởi màu đỏ; và hình bên phải đc chiếu màu xanh. Nó đang nghĩ như vậy. OK? Giờ khi tôi gọi, tôi muốn bạn nhìn vào điểm giữa hai sa mạc. Giờ bạn hãy làm vậy (Cười) Làm ơn bật đèn lên

06:22Từ phản ứng của bạn tôi suy ra chúng ko giống nhau nữa. Phải ko? (Vỗ tay) Tại sao? Vì não bạn vẫn đang thấy thông tin cũ như thể hình bên phải đc chiếu màu đỏ, và bên trái vẫn đc chiếu màu xanh. Đó là thực tế mới của bạn.

06:36Vậy điếu này nói gì về bối cảnh? Nó nghĩa là tôi có thể lấy 2 hình vuông y hệt, và để chúng trên nền sáng và tối. và giờ cái trên nền tối trông sáng hơn cái trên nền sáng. Quan trọng ko chỉ là nền sáng hay tối. Mà nền sáng và tối đó có nghĩa gì với hành vi của bạn trong quá khứ.

06:53Để tôi giải thích. Ở đây là ảo giác như vừa rồi. Ta có hai mảnh giống nhau, bên trái, một cái trên nền tối, cái kia trên nền sáng. Và tương tự cho bên phải. Giờ, điều tôi làm là tôi sẽ xem xét lại hai hình trên.Nhưng tôi ko thay đổi gì trong các hình trên, trừ ý nghĩa của chúng. Và xem điều gì xảy ra với nhận thức của bạn.

07:12Để ý bên trái hai mảnh trông hòan tòan trái ngược; một cái rất trắng và cái kia thì rất tối. Được chưa? Trong khi bên phải, hai mảnh trông gần như y chang. Mặc dù một cái vẫn trong nền tối, và cái kia trong nền sáng. Tại sao? Vì nếu mảnh trong tối thật sự ở trong bóng râm, và phản xạ cùng một lượng ánh sáng đến mắt bạn như cái bên ngoài bóng râm, thì nó phải phản xạ lại nhiều hơn -- chỉ là qui luật vật lý.Vậy bạn thấy nó như thế.

07:41Trong khi bên phải, thông tin giống nhau với hai mảnh cùng trong ánh sáng. Nếu chúng được chiếu sáng như nhau, và phản xạ cùng lượng ánh sáng đến mắt bạn, thì chúng phải cùng độ phản chiếu. Nên bạn thấy như thế. Nghĩa là ta có thể mang tất cả những thông tin này lại để tạo ra một số ảo giác cực mạnh.

07:58Đây là cái tôi làm cách đây vài năm. Và bạn thấy rằng một mảnh nâu tối ở mặt trên, và một mảnh cam sáng ở mặt bên. Đó là thực tế bạn cảm nhận. Thực tế vật lý là hai mảnh đó như nhau.

08:13Đây bạn thấy bốn mảnh xám bên trái, bảy mảnh xám bên phải. Tôi sẽ ko thay đổi mấy mảnh đó chút nào. Nhưng tôi sẽ tiết lộ phần còn lại. Và xem điều gì xảy ra với nhận thức của bạn. Bốn mảnh xanh bên trái là màu xám. Bảy mảnh vàng bên phải cũng là xám. Chúng giống y hệt. OK? Ko tin tôi? Hãy xem lại.

08:38Cái gì đúng cho màu sắc cũng đúng cho nhận thức phức tạp về chuyển động. Ở đây ta có -- hãy xoay nó lại -- một hình thoi. Và điều tôi làm là, tôi sẽ giữ nó ở đây, và tôi sẽ xoay nó. Và đối với tất cả cả bạn, bạn sẽ thấy nó có vẻ xoay theo hướng này. Giờ tôi muốn bạn cứ nhìn nó. Đảo mắt, chớp một cái, có thể nhắm một mắt. Và đột nhiên nó lật lại, và bắt đầu xoay theo chiều ngược lại. Có? Giơ tay nếu bạn thấy vậy. Vâng? Chớp mắt nữa đi. Mỗi lần bạn chớp mắt là nó đổi. Đc chưa? Vậy tôi có thể hỏi bạn, nó đang xoay chiều nào? Sao bạn biết đc? Não bạn ko biết. Vì cả hai khả năng như nhau. Vậy tùy vào nhình chỗ nào, nó thay đổi giữa hai chiều.

09:29Có phải chỉ chúng ta thấy ảo giác? Câu trả lời là ko. Thậm chí con ong nhỏ xinh đẹp, với chỉ một triệu neuron, tức là 250 lần ít hơn số lượng tế bào trên một võng mạc, thấy ảo giác, làm được điều phức tạp nhất mà thậm chí máy tính hiện đại nhất ko thể. Vậy trong phòng lab của tôi, chúng tôi thí nghiệm trên ong ngệ. Vì chúng tôi có thể hoàn toàn kiểm soát trải nghiệm của chúng, và thấy đc làm sao điều đấy đổi cấu trúc não chúng. Và chúng tôi làm việc này trong cái gọi là Ma Trận Ong.

09:55Ở đây có tổ ong. Bạn thấy đc ong chúa, con bự ở giữa kia. Tòan bộ đó là con của nó, những cái trứng.Và chúng đi qua đi lại giữa tổ và khu họat đông qua ống này. Và bạn thấy một con ong chui ra đây. Bạn thấy nó có con số nhỏ trên người? Yeah một con nữa chui ra. Nó có một số khác. Chúng ko phải bẩm sinh. Dúng ko? Chúng tôi kéo chúng ra, để vào tủ lạnh, chúng ngủ. Và rồi bạn có thể dán chặt các số nhỏ lên chúng. (Cười)

10:25Và giờ trong thí nghiệm này chúng đc thưởng nếu chúng đến bông hoa xanh dương. Và chúng đậu lên hoa. Chúng cho lưỡi vào đó. gọi là vòi, và uống nc đuờng. Giờ nó uống một cốc nc mà ở cỡ lớn như tôi và bạn, sẽ phải làm trong ba lần, và rồi bay. Và đôi lúc chúng biết ko bay đến hoa màu xanh dương, mà đi theo những con ong khác. Chúng bắt chước nhau. Chúng có thể đếm ến năm. Chúng có thể nhận đc khuôn mặt. Đây nó đi xuống. Và vào tổ, kiếm một lỗ mật trống, và cho vào, đấy là mật. (Cười)

10:58Giờ nhớ rằng -- (Cười) nó đáng ra phải tìm đến bông hoa xanh dương. Nhưng mấy con ong này đang làm gì ở góc phải bên trên? Trông có vẻ chúng tìm đến hoa xanh lá cây. Giờ, có phải chúng tìm nhầm?Câu trả lời là ko. Đó thật ra là hoa màu xanh dương. Nhưng là hoa xanh dương đc chiếu màu xanh lá cây. Vậy chúng đang dùng quan hệ giữa các màu để giải câu đố. Y hệt như chúng ta làm.

11:24Vậy, ảo giác thường được dùng, đặc biệt trong nghệ thuật, theo như lời một nghệ sỹ đương đại, "để thể hiện sự mỏng manh của giác quan." OK, thật là nhảm nhí. Các giác quan ko hề mỏng manh.Nếu ko ta sẽ ko tồn tại. Thay vào đó, màu sắc cho ta biết một điều khác hẳn, là não bộ ko phát triển để nhìn thấy thế giới một cách chân thực. Ta ko thể. Thay vào đó, não phát triển để thấy thế giới theo cách có ích trong quá khứ. Và cách ta thấy liên tục định nghĩa lại sự bình thường.

11:58Vậy làm sao ta dùng khả năng linh hoạt vô hạn này của não để khiến con người nhận thức thế giới một cách khác? Một trong những cách mà chúng tôi làm trong lab va studio là biến ánh sáng thành âm thanhvà giúp người ta nghe thế giới trực quan của họ. Và họ có thể định hướng bằng lỗ tai.

12:21Đây là David, bên phải. Và anh đang cầm camera. Bên trái là những gì camera thấy. Và bạn sẽ thấy một sọc ngang mờ ở giữa hình. Sọc đó được chia thành 32 ô vuông. Trong mỗi ô chúng tôi tính màu trung bình. Và rồi chúng tôi chỉ chuyển nó sang âm thanh. Và giờ anh ta sẽ quay vòng, nhắm mắt lại, và tìm một cái dĩa dưới đất, nhắm mắt lại.

13:05Anh đã tìm ra. Đáng ngạc nhiên chứ? Và vậy chúng tôi ko chỉ tạo ra đc bộ phận thay thế cho người khiếm thị, mà còn có thể nghiên cứu cách người ta nhận thức thế giới. Chúng tôi còn làm được điều khác nữa. Chúng tôi có thể tạo ra âm nhạc từ màu sắc. Vậy, làm việc với trẻ con, chúng tạo ra hình ảnh,nghĩ xem hình ảnh bạn thấy có thể nghe đc như thế nào nếu ta có thể nghe đc chúng. Và rồi chúng tôi chuyển đổi những bức ảnh. Đây là một trong chúng. Đây là đứa trẻ sáu tuổi sáng tác một đoạn nhạc cho dàn nhạc 32 mảnh. Và nó nghe như thế này. Vậy, đứa bé 6 tuổi. OK?

14:08Giờ, nó có ý nghĩa gì? Điều này cho thấy ko có ai là người quan sát bên ngoài thiên nhiên. OK? Chúng ta ko đc định nghĩa bởi những đặc tính trung tâm, bởi những thành phần cấu tạo cơ thể. Chúng ta được định nghĩa bởi môi trường và tương tác với môi trường -- bởi hệ sinh thái. Và hệ sinh thái đó phải tương đối, lịch sử và thực nghiệm. Vậy tôi muốn kết thúc với một thử nghiệm ở đây. Vì tôi những gì tôi luôn cố làm là đề cao sự không chắc chắn. Vì tôi nghĩ chỉ thông qua sự mơ hồ mới có tiềm nắng cho hiểu biết.

14:44Vậy, nếu ai trong bạn còn thấy quá chắc chắn, Tôi muốn thử cái này. Vậy, làm ơn tắt đèn. Và ta có ở đây -- Mọi người có thấy 25 ô tròn màu tím bên trái bạn, và 25, coi như là ô màu vàng bên phải? Giờ, điều tôi muốn làm: Tôi sẽ đặt chín ô ở giữa này dưới ánh đèn vàng đơn giản bằng việc đặt một kính lọc đằng sau. Rồi. Giờ bạn sẽ nó thay đổi thấy ánh sáng đi qua đó. Rồi chưa? Bởi vì giờ ánh sáng đi qua tấm lọc màu vàng rồi một tấm lọc màu tím. Tôi sẽ làm ngược lại với tấm bên trái này. Tôi sẽ đặt chín ô giữa dưới ánh đèn tím.

15:37Giờ, một vài người sẽ thấy rằng kết quả là ánh sáng đi qua 9 ô bên phải, hay bên trái bạn, giống y hệt ánh sáng đi qua chín ô bên phải bạn. Đồng ý? Rồi? OK. Vậy chúng giống nhau về vật lý. Hãy gỡ bỏ miếng che ra. Nhớ rằng, bạn biết chính ô giữa hoàn toàn giống nhau. Trông chúng còn giống ko? Ko.Câu hỏi là, "Đó có phải là ảo giác?" Và tôi chừa nó lại cho bạn. Vậy, cám ơn nhiều. (Vỗ tay)