 |
 |
 |
|---|
Tôi là Michael Shermer, giám đốc của Skeptics Society và chủ của tạp chí "Skeptic". Chúng tôi điều tra hiện tượng siêu linh, hội kín, giả khoa học và các cáo buộc về mang tính khoa học, giả danh khoa học, phản khoa học, khoa học vô giá trị tà thuật, khoa học bệnh hoạn, sai trái, và những niềm tin vô lý từ xa xưa. Trừ phi dạo gần đây bạn ở trên sao Hỏa bạn biết có nhiều thứ như thế ngoài đó.
00:32Vài người gọi chúng tôi với cái tên khá tiêu cực là kẻ vạch trần Nhưng hãy thẳng thắn, có nhiều thứ nhảm nhí. Chúng tôi giống mấy đội cảnh sát chống lừa đảo ngoài kia vậy, kiểu như Ralph Nader của những ý tưởng tệ hại ấy,
00:45(Tiếng cười)
00:46nhưng vẫn cố thay thế ý tưởng tồi bằng ý tưởng tốt.
00:49Tôi sẽ cho bạn ví dụ về một ý tưởng tồi. Tôi có mang thứ này, tạp chí Dateline của NBC đã đưa nó cho chúng tôi để kiểm tra. Nó được sản xuất bởi Công ty Quardo ở West Virginia. Nó được gọi là Que dò Quardo 2000.
01:02(Tiếng cười)
01:03Mỗi chiếc được bán với giá 900 đôla cho các Ban quản lý trường cấp 3. Nó là một miếng nhựa được gắn với râu anten Radio Shack. Bạn có thể dò tất cả mọi thứ, nhưng chiếc đặc biệt này được sản xuất để dò tìm cần sa trong tủ đồ của học sinh.
01:20(Tiếng cười)
01:22Vậy để sử dụng, bạn hãy đi dọc hành lang và xem thử nó nghiêng về phía chiếc tủ nào thì hãy mở của tủ đó ra. Trông nó giống như thế này. Để tôi chỉ cho bạn xem.
01:34(Tiếng cười)
01:36Hình như nó có xu hướng nghiêng sang phải. Vì đây là khoa học nên chúng ta sẽ làm thử nghiệm kiểm tra. Chắc chắn nó sẽ ngả về hướng này.
01:43(Tiếng cười)
01:47Anh có thể dốc túi của mình ra không?
01:50(Tiếng cười)
01:52Vậy câu hỏi là nó có thể thật sự tìm cần sa trong tủ đồ học sinh không? Câu trả lời là nếu mở đủ số tủ ra thì có đấy.
01:58(Tiếng cười)
01:59(Tiếng vỗ tay)
02:01Nhưng trong khoa học, ta phải theo dõi thất bại chứ không chỉ thành công Và đó có lẽ là bài học chính của buổi nói chuyện ngắn của tôi hôm nay Đây là lối làm việc của nhà ngoại cảm, nhà chiêm tinh, người bói bài tarot... Ta chỉ nhớ đến thành công và quên mất thất bại. Trong khoa học, chúng tôi giữ toàn bộ dữ liệu và xem thử số lần thành công có thể nào nhiều hơn trong tổng số lần thực hiện hay không.
02:20Trong trường hợp này, chúng tôi kiểm tra nó
02:21Ta có hai hộp không trong suốt: một đựng cần sa THC được chính phủ cho phép và một hộp rỗng. Và nó đúng trong 50% tổng số lần,
02:28(Tiếng cười)
02:30tức là chính xác những gì bạn mong đợi về một mô hình lật xu. Đây chỉ là một ví dụ vui về những công việc chúng tôi làm.
02:37"Skeptic" là tạp chí ra theo quý. Mỗi quý đều có một chủ đề riêng. Bản này là về tương lai của trí tuệ.Con người đang trở nên thông minh hay ngu ngốc hơn? Tôi có quan điểm riêng nhờ công việc tôi đang làm, nhưng thật ra, con người đang trở nên thông minh hơn. Mỗi 10 năm IQ lại tăng thêm 3 điểm. Một sự thật thú vị.
02:54Đừng nghĩ chủ nghĩa hoài nghi hay khoa học như một vật. Khoa học và tôn giáo có hợp nhau? Như thể hỏi khoa học và ống nước có hợp không? Chúng chỉ là hai thứ khác nhau. Khoa học không là vật. Nó là động từ. Nó là cách suy nghĩ về sự vật. Là cách tìm lời giải thích tự nhiên cho mọi hiện tượng.
03:10Ý tôi là điều khả dĩ hơn là: trí tuệ ngoài trái đất hay thực thể đa chiều vượt qua khoảng không to lớn giữa các vì sao để bỏ lại mấy vòng tròn bí ẩn trên cánh đồng ở Puckerbrush, Kansas nhằm quảng cáo cho skeptic.com, trang web của chúng tôi? Hoặc có thể nhiều khả năng hơn là bạn đọc của "Skeptic" photoshop tấm hình? Trong mọi trường hợp, chúng ta phải hỏi rằng
03:30(Tiếng cười)
03:30Lời giải thích nào hợp lý hơn? Trước khi nói có thứ bên ngoài thế giới này, đầu tiên ta nên đảm bảo nó không đến từ thế giới này. Điều nào có khả dĩ hơn: Arnold nhờ sự trợ giúp ngoài hành tinh để tranh cử chức Thống đốc, hay tờ "World Weekly News" bịa chuyện?
03:44(Tiếng cười)
03:46Chủ đề tương tự được thể hiện rất hay trong bộ phim hoạt hình Sidney Harris. Cho những bạn ngồi phía sau, ở đây ghi: "Rồi một phép màu xảy ra." "Tôi nghĩ ông phải viết rõ hơn trong bước hai." Chỉ hình này thôi đã hoàn toàn xóa bỏ những tranh luận về thiết kế thông minh. Ngoài ra không còn gì khác.
04:03(Tiếng vỗ tay)
04:04Bạn có thể nói có phép màu, chỉ là điều đó không giải thích hay đem lại điều gì cả. Chẳng có gì để kiểm tra. Nó chấm dứt tranh luận cho những người theo thuyết sáng tạo thiết kế thông minh.
04:14Và đó là sự thật, các nhà khoa học đôi khi đưa ra thuật ngữ như từ đệm, năng lượng tối, vật chất tối, những từ như vậy, tới khi ta biết được nó là gì, ta sẽ gọi nó như vậy Đây là khởi đầu của chuỗi nhân quả trong khoa học. Với người thuộc thuyết sáng tạo thiết kế thông minh, đó là kết thúc chuỗi nhân quả. Lần nữa, ta lại hỏi: điều nào hợp lý hơn? UFO là đĩa bay ngoài hành tinh, nhầm lẫn giác quan, hay thậm chí là đồ giả?
04:36Đây là tấm ảnh chụp UFO từ nhà tôi ở Altadena bang California, nhìn xuống dưới Pasadena. Nếu bạn thấy thứ này giống nắp đậy trục bánh xe Buick thì chính là nó đấy. Bạn còn không cần Photoshop hay thiết bị công nghệ cao, cũng chẳng cần máy tính. Ảnh này được chụp bằng máy ảnh dùng 1 lần Kodak Instamatic. Bạn chỉ cần có người bên cạnh sẵn sàng quăng cái nắp lên. Camera sẵn sàng -- vậy đó.
04:58(Tiếng cười)
04:59Dù có thể hầu hết những thứ này là giả, hay do ảo giác, và cũng có thể một vài thứ là thật, nhưng có vẻ tất cả là giả, giống những vòng tròn trên cánh đồng.
05:09Theo ghi nhận chính thức hơn, trong khoa học ta tìm kiếm sự cân bằng giữa dữ liệu và lý thuyết. Trong trường hợp của Galileo, ông ấy gặp hai vấn đề khi ông quay kính viễn vọng về phía sao Thổ. Đầu tiên, chưa hề có lý thuyết nào về vòng đai hành tinh cả. Thứ hai, dữ liệu của ông ấy đều thô sơ và mơ hồ và ông cũng không thể nhận ra mình đang nhìn thấy gì. Nên ông viết lại những gì đã thấy "Tôi đã quan sát thấy hành tinh xa nhất có ba bộ phận." Và đây là điều ông kết luận về thứ mình đã thấy. Vậy nếu không có thuyết về vành đai hành tinh và chỉ vài dữ liệu thô sơ, bạn không thể có một giả thuyết đúng. Nó được giải quyết vào năm 1655.
05:44Đây là quyển sách của Christiaan Huygens đưa ra những sai lầm mà con người mắc phải khi cố tìm hiểu về sao Thổ. Huygens có hai thứ: một giả thuyết tốt về vành đai hành tinh và cách hệ Mặt trời vận hành,cùng kính viễn vọng tốt hơn và dữ liệu ít sạn hơn. Nhờ vậy ông biết được rằng nếu Trái Đất quay nhanh hơn sao Thổ, thì theo định luật Kepler, thì ta sẽ bắt kịp nó. Và ta thấy được các góc độ của vành đai từ những góc nhìn khác nhau. Và điều đó hóa ra lại đúng.
06:12Vấn đề của việc đưa ra một giả thuyết là nó có thể chứa những nhận thức thành kiến. Một trong những vấn đề giải thích con người tin vào những thứ kì lạ đơn giản là do ta có những thứ đó, và tôi sẽ nói ở cấp độ nghiêm túc hơn như ta có xu hướng nhận diện khuôn mặt.
06:26Đây là khuôn mặt trên sao Hỏa. Năm 1976 có cả một phong trào đòi NASA phải chụp hình khu vực nàyvì người ta tin rằng đây là công trình kiến trúc vĩ đại của người dân sao Hỏa. Đây là hình cận cảnh chụp vào năm 2001. Nếu bạn thử lác mắt thì vẫn có thể nhìn ra khuôn mặt Nhưng nếu làm thế bạn sẽ biến dữ liệu từ ít thành nhiều sạn, và làm giảm đi chất lượng dữ liệu của bạn. Nếu tôi không nói bạn phải tìm gì, bạn vẫn sẽ nhìn thấy khuôn mặt, vì ta được lập trình thấy khuôn mặt qua sự tiến hóa.
06:54Các khuôn mặt rất quan trọng về mặt xã hội. Và tất nhiên, mặt vui, hay các kiểu mặt đều dễ nhìn ra. Bạn thấy mặt cười trên sao Hỏa.
07:02(Tiếng cười)
07:03Nếu nhà thiên văn học là ếch, họ sẽ nhìn thấy chú ếch Kermit. Bạn có thấy không? Mấy chân ếch nhỏ xíu. Hay nếu nhà địa chất là voi?
07:11Biểu tượng tôn giáo.
07:15(Tiếng cười)
07:17Phát hiện bởi một thợ bánh Tennessee năm 1996. Ông ta thu mỗi người đến xem 5 đô-la tới khi ông ta nhận được đơn xử lý xâm phạm từ luật sư của Đức Mẹ Teresa. Đây là Đức Mẹ Guadalupe và Đức Mẹ Watsonville, ở ngay ngoài đường. Vỏ cây đặc biệt tốt vì nó sần sùi, nhiều nhánh, có vệt đen trắng và bạn có thể tìm ra các họa tiết vì con người là loài vật tìm họa tiết.
07:40Đây là Đức Mẹ Mary ở cạnh của sổ bằng kính ở Sao Paulo. Đây là Đức Mẹ Mary xuất hiện trên miếng bánh kẹp phô-mai mà tôi đã được cầm ở sòng bạc Las Vegas, tất nhiên, người Mỹ là vậy đó.
07:51(Tiếng cười)
07:52Sòng bạc này trả 28.500 đô-la trên eBay để mua miếng bánh kẹp.
07:57(Tiếng cười)
07:59Nhưng thực sự nhìn nó giống ai? Đức Mẹ Mary?
08:01(Tiếng cười)
08:03Nó có kiểu môi nhăn nheo, phong cách kỉ nguyên 1940.
08:07Đức Mẹ Mary ở Clearwater, Florida. Tôi đích thực đã tới xem cái này. Có rất nhiều người ở đó. Các tín đồ đến bằng xe lăn và nạng,... Chúng tôi đã tới và điều tra. Để cho bạn biết kích cỡ, đó là Dawkins, tôi và Randi vĩ đại, kế bên là bức hình lớn gấp hai lần rưỡi. Người ta đã thắp hàng ngàn ngọn nến để tưởng niệm điều này. Chúng tôi đi vòng ra phía sau để xem chuyện gì đang xảy ra. Hóa ra cứ khi nào có đầu vòi tưới nước và một cây cọ ta sẽ thấy hiệu ứng này. Đây là Đức Mẹ Mary từ phía sau, mà họ đã bắt đầu lau đi. Tôi đoán mỗi tòa nhà chỉ có được một phép màu thôi.
08:42(Tiếng cười)
08:45Vậy đây thật sự là phép màu của Mary, hay là phép màu của Marge?
08:49(Tiếng cười)
08:50Và bây giờ tôi sẽ kết thúc bằng một ví dụ nữa, ảo giác thính giác. Có một bộ phim tên "Tiếng ồn trắng" có Michael Keaton, nói về người chết nói chuyện với chúng ta. Nhân tiện, mấy chuyện nói chuyện với người chết không hay tới vậy đâu. Hóa ra ai cũng làm được cả. Bắt người chết nói lại với mình mới là phần khó.
09:09(Tiếng cười)
09:11Trong trường hợp này, có những thông điệp được ẩn sau hiện tượng điện tử. Trang ReverseSpeech.com là nơi tôi đã tải thứ này về. Đây là thứ nổi tiếng nhất trong tất cả. Đây là bản xuôi của một ca khúc nổi tiếng.
09:24(Tiếng nhạc và lời)
09:25Nếu có tiếng ồn nơi hàng rào, đừng hoảng sợ. Đó chỉ là mùa xuân được quét dọn cho Nữ hoàng tháng Năm. Phải, có hai con đường bạn có thể đi, nhưng rốt cuộc, vẫn sẽ có thời gian để thay đổi con đường bạn đi.
09:47(Nhạc dừng)
09:49Ta có thể nghe cả ngày nhỉ?
09:52Được rồi, đây là bản đảo ngược, thử xem bạn có nghe thấy được thông điệp lẽ ra được ẩn giấu trong đây không.
09:58(Nhạc và lời khó hiểu)
10:12(Lời) Quỷ Satan!
10:13(Tiếp tục lời khó hiểu)
10:27Bạn nghe được gì? Khán giả: Satan!
10:29Satan. OK, ít nhất ta cũng nghe thấy Giờ tôi nhồi vào vùng não xử lý âm thanh của bạn và nói bạn sẽ phải nghe thấy gì, rồi ta nghe lại lần nữa.
10:37(Tiếng nhạc và lời)
11:03(Nhạc dừng)
11:04(Tiếng cười)
11:06(Tiếng vỗ tay)
11:12Bạn không thể không nghe thấy khi tôi đã cho bạn biết.
11:15(Tiếng cười)
11:18Tôi sẽ kết thúc bằng một câu chuyện tích cực. Skeptics là một tổ chức giáo dục phi lợi nhuận. Chúng tôi luôn tìm kiếm những điều tốt mà người ta làm.
11:28Và ở Anh, có một ca sĩ nhạc pop. Một trong những ca sĩ nổi tiếng hàng đầu nước Anh hiện nay, Katie Melua. Cô đã viết một bài hát rất hay. Bài hát nằm trong top 5 năm 2005 tên "Chín triệu chiếc xe đạp ở Bắc Kinh". Đó là một chuyện tình, cô ấy kiểu như Norah Jones của Anh vậy, về cô yêu chàng trai nhiều thế nào và so sánh với chín triệu chiếc xe đạp, v.v Và cô đã viết đoạn này.
11:50(Tiếng nhạc)
11:51(Lời) Ta cách tận cùng vũ trụ những 12 tỉ năm ánh sáng.
11:57Em chỉ đoán vậy thôi.
11:59Chẳng ai biết được có thật vậy không.
12:03Nhưng em biết rằng em sẽ luôn bên anh. (Dừng nhạc)
12:08Hay đấy. Ít ra cô ấy cũng tới gần rồi. Ở Mỹ sẽ là "Ta cách tận cùng vũ trụ 6.000 năm ánh sáng".
12:14(Tiếng cười)
12:15Nhưng bạn tôi, Simon Singh, nhà vật lý phần tử và giờ là giáo viên khoa học, người đã viết quyển sách "Vụ nổ Big Bang", đã dùng mọi cơ hội để thúc đẩy khoa học chân chính. Nên anh ấy viết một bài trên tờ "The Guardian" về bài hát của Katie. Trong đó anh nói ta biết chính xác ta cách bờ rìa bao xa. Bạn biết đấy, là 13,7 tỉ năm ánh sáng, không phải đoán bừa đâu. Ta biết trong biểu đồ sai số ta gần tận cùng vũ trụ thế nào. Nên có thể nói, dù không hoàn toàn đúng, nó cũng đã gần đúng rồi.
12:44Và để đáp lại, Katie gọi cho anh ấy sau khi bài báo được phát hành và nói: "Tôi rất xấu hổ vì từng trong câu lạc bộ thiên văn Đáng ra tôi phải biết" Và cô ấy làm lại bài hát. Nên tôi sẽ kết thúc bằng bản mới.
12:56(Tiếng nhạc và lời)
12:57Ta cách tận cùng của vũ trụ 13,7 tỉ năm ánh sáng. Đó là con số ước lượng đúng với thanh sai số rõ ràng.Và với những thông tin sẵn có, em dự đoán rằng em sẽ luôn bên anh.
13:14(Tiếng cười)
13:15Hay quá phải không?
13:16(Tiếng vỗ tay)